Navigeren in de lucht

Navigatie; hoe kun je je weg vinden in de lucht?

Vliegtuigen navigeren in de lucht steeds meer met behulp van GPS. Stel je voor dat GPS plotseling uitvalt, dan moet je toch veilig op je bestemming aankomen. Airliners hebben alles aan boord om dat te kunnen. Op het navigatiescherm vind je de kompasroos en daar kun je precies zien in welke richting je vliegt. Het is mogelijk om bakens, dat zijn zenders op de grond, op het scherm te krijgen, zodat je kunt zien waar je ten opzichte van die bakens vliegt. Hoe werkt de kompasroos? Op het plaatje hiernaast zie je de kompasroos, met bovenaan het Noorden, rechts het Oosten (E), onderaan het Zuiden(S) en aan de linkerkant het Westen (W). De totale cirkel beslaat 360 graden, waarbij 360 (tevens ook 000) graden het Noorden aangeeft. 090 graden het Oosten, 180 graden het Zuiden aan en 270 graden het Westen. Het plaatje ziet er zo uit als je recht naar het Noorden vliegt. OP het moment dat je gaat draaien, draait de kompasroos met je mee. In ons vliegtuig zie je in een kadertje bovenaan op het Navigation Display precies die koers die je nu vliegt. Zie het plaatje hieronder.

Startbanen zijn ook gebasseerd op het kompasroos. Baan 24 is gericht naar het Zuid-west (ongeveer koers 240). Als je gaat landen op baan 24 zal de uiteindelijke koers dus ook ongeveer 240 zijn. Meer info over navigatie in de lucht 

Navigatie Display

Zoals de naam al zegt is dit het beeldscherm waarmee je kunt bepalen waar je bent en waar je naar toe gaat. Hier kunnen alle navigatie bakens worden getoond, die je op de navigatie radio’s hebt ingesteld. Hierin is het kompasroos te zien. In witte cijfers bovenin is de huidige koers te zien. In dit scherm kan ook de koers voor het baken worden ingesteld. De roze stippellijn is de koers die je op het Mode Control Panel hebt ingesteld. Je ziet links onder in het scherm groene tekst met “SYP” Dat is het callsign voor het VOR baken Spijkerboor, boven Amsterdam. Dat baken heb je met frequentie 133.30 ingesteld op de navigatieradio. Je ziet een dunne groen pijl net de punt rechtsboven. Dat laat de rochting van het baken zien ten opzichte van het vliegtuig. Als je recht over het baken wilt vliegen, moet je naar rechts draaien naar koers 008. Die koers stel je in op het MCP en je ziet dat de roze lijn precies op de pijl komt te liggen. Na de bocht wijzen zowel de groene lijl als de roze lijn precies naar boven en staat er in het kader 008. Je vliegt nu recht op het baken af.

Links boven in het scherm staat GS, Ground speed, de snelheid waarmee over de grond gezien gevlogen wordt in knopen 1 kt= 1,85 km/uur). Windrichting en-snelheid hebben hier natuurlijk invloed op. Daarnaast staat TAS,True Air Speed, de snelheid waarmee het vliegtuig te opzichte van de lucht vliegt. Daaronder staat in getallen de windrichting en de windsnelheid, met een witte pijl die de windrichting ten opzichte van de huidige koers laat zien.

Rechts onder in het scherm zie je blauwe tekst, dat is een NDB baken en de bijbehorende pijl is blauw. VOR en NDB bakens kun je links en rechts instellen. Alles wat je links instelt, dus op de linker navigatie radio zie je als pijl met 1 lijn terug op het scherm. Alle wat rechts onder in het scherm staat, heeft een pijl met twee lijnen, zoals in dit geval het baken WP (op koers 045)

NDB (Non Directional Beacon) Baken

Een NDB was tot een paar jaar geleden het simpelste baken in de luchtvaart. Dit baken gaf alleen aan waar deze zich bevond ten opzichte van het vliegtuig en het bereik was tamelijk klein. De NDB bakens zijn weggehaald omdat ze geen nut meer hadden door nieuwe navigatiehulpmiddelen. Ins ons toestel gebruiken we ze smos nog wel, om duidelijker te maken waar de landingsbaan zich ten opzichte van het vliegtuig bevindt. Bij Schiphol bevonden alle NDB’s zich namelijk in het verlengde van de runway.

Instrumental Landing System (ILS)

ILS, ofwel Instrument Landing System, is een belangrijk voor vliegtuigen bij het landen. Het is een baken dat twee signalen uitzendt. Het ene signaal geeft precies de richting aan die het vliegtuig moet vliegen om bij de baandrempel uit te komen. De ander geeft het daalpad aan. Je kunt je dat voorstellen als een soort trechter, die smaller wordt naarmate de baan dichterbij komt. De ILS laat je zien hoe je precies bij de baandrempel moet komen en daarmee kun je, afhankelijke van de apparatuur in het vliegtuig of op de grond, bij dichte mist toch landen.